عوامل موثر بر تدریس خوب
علی پور علیرضا توتکله - کارشناس ارشد برنامه ریزی درسی
هر درسی ، بدون توجه به ماده ، موضوع و کلاس درس مربوط ، بر اساس یک سری اصول ، عوامل و عملکردهای روانشناختی و تربیتی ، مبتنی است و معلم برای ارائه تدریس موفق و مؤثر ، باید درباره ی این اصول ، عوامل و پدیده ها ، اطلاعات و تجارب عملی کافی داشته باشد . این عوامل و پدیده ها را می توان به شرح زیر خلاصه کرد :
دانش آموز هنگامی مطالب و مفاهیم درس را بهتر و آسانتر یاد می گیرد ، که از هر نظر آمادگی لازم را داشته باشد ؛ یعنی هم نیاز به یادگیری را احساس کند و هم بتواند یاد بگیرد و تجارب و آموخته های خود را به موضوع درس جدید ارتباط دهد ؛ از این رو معلم باید راهی برای شروع و مقدمه درس پیدا کند . هدف معلم از مقدمه چینی این است که دانش آموزان را به فضای درس بکشاند و دقتشان را برانگیزد ؛ بطوری که بی اختیار به درس توجه کنند . اگر توجه ی دانش آموزان در هنگام شروع درس جلب نشود ، دیگر به سختی می توان در ادامه ی درس ، توجه ی آنها را جلب کرد . موفقیت تدریس معلم در بیشتر درسها بر دقایق اولیه ی کلاس ، شکل مقدمه ، روش اجرا و نتیجه ای که دانش آموزان از آن می گیرند ، بستگی دارد و اگر معلمی در این مرحله از شروع درس هراسان و مضطرب باشد و بدون اعتماد به نفس عمل کند ، نه تنها در آن درس موفقیتی نخواهد داشت ، بلکه در سایر درسها و در طول سال تحصیلی با مشکل جدی مواجه خواهد شد ؛ مخصوصاً این خطر برای معلم وجود دارد که دانش آموزان او را معلمی ضعیف بدانند .
ویژگی های مقدمه:
حواس دانش آموزان را متمرکز کند .
کوتاه باشد . البته مدت آن بستگی به نظر معلم دارد .
آسان و مفهوم آن با سطح سنی و ذهنی دانش آموزان متناسب و هماهنگ باشد .
درس را بطور ضمنی و غیر مستقیم به دانش آموزان معرفی کند .
به تجارب و دانستنی های قبلی دانش آموزان متکی باشد و توجه و دقت آنها را برانگیزد .
انگیزه تفکر و پرسش و پاسخ را در دانش آموزان ایجاد نماید .
دانش آموزان را برای آموختن موضوع جدید تشویق کند .
مراجعه به درس قبلی
معلم در آغاز درس، ناگزیر است به درس قبلی مراجعه کند تا از میزان و کیفیت یادگیری دانش آموزان آگاه شود و درس را بر پایه ی محکمی قرار بدهد؛ بخصوص که در بیشتر درسها، موضوع ها کاملاً به هم پیوستگی دارند و دانش آموزان باید این پیوستگی و وحدت را دریابند . معلم در این مرحله از تدریس باید به نکات زیر توجه کند:
معلم ضمن مراجعه به درس قبلی باید دانش آموزان ضعیف و یا آنهایی که خوب مطالعه نکرده اند ، بشناسد و به نقاط ضعف آنها پی ببرد
موضوع درس
موضوع درسی باید از لحاظ کمی با سن زمانی و عقلی دانش آموزان متناسب باشد .
تفاوتهای فردی آنها را کاملاً در نظر بگیرد.
اگر موضوع درسی خشک و خسته کننده باشد ، معلم می تواند با تنظیم آن در یک قالب فکری جامع و منطقی ، درس را برای دانش آموزان نشاط انگیزکند .
روش تدریس
نقش اساسی معلم در تدریس این است که موقعیت آموزشی را چنان فراهم و آماده سازد ، که دانش آموزان شخصاً فعالیت کنند .
هیچ یک از روشهای تدریس ، روش قطعی و کامل نیست ؛
بنابراین ، معلم باید از این روشها الهام بگیرد و خود بهترین و مناسب ترین روش را کشف کند ؛ ولی آنچه که مسلم است ، هر قدر روش تدریس ، روش فعالتر باشد ، یعنی دانش آموز شخصاً فعالیت کند ، بفهمد ، اختراع کند و یا اختراعی را بازسازی کند ،
می توان امیدوار شد که در آینده فردی بارآید که توانایی تولید و آفرینش را داشته باشد . بطور کلی روش تدریس خوب دارای ویژگیهای زیر است :
روش تدریس باید با موضوع درسی مناسب باشد ؛ زیرا هر ماده درسی ، روش آموزشی خاصی دارد که یادگیری آنرا آسان می کند .
روش تدریس باید با رغبتهای دانش آموزان به بازی و حرکت و کنجکاوی سازگار باشد ، زیرا در این صورت دانش آموزان از یادگیری و فعالیتهای مربوط به آن لذت خواهند برد .
روش تدریس باید تفاوتهای فردی موجود میان دانش آموزان را در نظر بگیرد .
روش تدریس باید فاصله های نشاط انگیز را در هر درس دارا باشد ، تا از پیدایش خستگی در دانش آموزان جلوگیری شود.
